Według danych z 2009 i 2010 r. podawanych przez Centralną Administrację Tybetańską w Indiach - choć statystyki te uważane są za niedoszacowane - na emigracji żyje obecnie ponad 128 000 Tybetańczyków. Szacunkowe rozmieszczenie kształtuje się następująco: w Indiach ponad 94 tysiące, w Nepalu ponad 13 tysięcy, w Butanie ponad 1,2 tysiąca, w pozostałych miejscach na świecie około 19 tysięcy (najwięcej w Szwajcarii, Belgii, Francji, USA, Kanadzie).
Tybetańczycy szczycą się ustanowionym i wprowadzonym przez XIV Dalajlamę demokratycznym systemem politycznym, którego celem jest organizacja życia uchodźców, reprezentowanie Tybetańczyków znajdujących się pod chińską okupacją oraz zabieganie o poparcie społeczności międzynarodowej dla sprawy Tybetu. Na czele “Rządu Emigracyjnego” - oficjalnie: Tybetańskiej Centralnej Administracji - stoi wybierany w bezpośrednich wyborach Sikyong (Tybetański Polityczny Przywódca, wcześniej Kalon Tripa). Władzę “ustawodawczą” w zakresie funkcjonowania diaspory uchodźczej oraz reprezentację wobec innych parlamentów sprawuje 44-osobowy Parlament Tybetański na Emigracji. Co ciekawe, kluczem do wyboru deputowanych nie są partie polityczne, ale trzy główne regiony Tybetu oraz 5 głównych tradycji religijnych Tybetu.
Najbardziej znanym Tybetańczykiem, i zarazem tybetańskim uchodźcą jest sam Dalajlama XIV Teznin Gjaco, który wraz z kręgiem najbliższych osób zorganizował życie pierwszych tybetańskich uchodźców w Indiach, wynegocjował bezpłatną i powszechną edukację dla Tybetańczyków, powołał Tybetański Parlament oraz dał podwaliny pod demokratyczny system samorządu społeczności tybetańskich w Indiach, Nepalu i Butanie. Do marca 2011 r. był głową państwa tybetańskiego na wychodźstwie; wtedy to ogłosił ostateczną rezygnację i ustąpienie z wszelkich funkcji politycznych, przekazując pełnię władz wybranemu demokratycznie liderowi.
Głównymi, tradycyjnymi zajęciami Tybetańczyków w Indiach i Nepalu są: rolnictwo, wytwarzanie dywanów, produkcja i sprzedaż swetrów, choć młode pokolenie, wychowane i wyedukowane w Indiach wkracza w coraz różniejsze gałęzie gospodarki. Dumą tybetańskiej emigracji są odtworzone i zachowane dla przyszłych pokoleń instytucje religijne i kulturalne, stanowiące “kopie” oryginalnych instytucji zniszczonych lub zachowanych w Tybecie. Sprawą, która zasługuje na uznanie jest położenie dużego nacisku, od pierwszych dni emigracji, na edukację młodego pokolenia uchodźców. Według danych z 2009 r. na emigracji edukacją objętych jest od 85 do 90 procent dzieci w wieku szkolnym, podstawową umiejętność pisania i czytania posiada ponad 80% Tybetańczyków w Indiach, Nepalu i Butanie. Dane te, jak też postępujący proces demokratyzacji są solą w oku dla chińskiego rządu i stanowią widoczny kontrast dla sytuacji w Tybecie odnoszącej się m.in. do poziomu edukacji po ponad 50 latach od “wyzwolenia” Tybetu.
SYTUACJA W NEPALU
W ostatnich latach ze względu na zmiany polityczne oraz rosnącą presję Chin, znaczącemu pogorszeniu uległa sytuacja uchodźców tybetańskich w Nepalu. Opublikowany w kwietniu 2014 r. przez Human Rights Watch raport pokazuje ryzyko, na jakie narażone są obecnie społeczności tybetańskie w tym niegdyś przyjaznym im kraju. Zakaz wszelkiej działalności politycznej, rażące ograniczenia publicznych działań na rzecz promocji tybetańskiej kultury i religii, brutalność nepalskich służb bezpieczeństwa, nadmierne użycie siły, arbitralne aresztowania, złe traktowanie w aresztach - to tylko przykłady pokazujące atmosferę wokół zarówno nowych, jak i dawno osiedlonych uciekinierów z Tybetu.
W połączeniu z coraz ściślejszą kontrolą tybetańsko-nepalskiej granicy przez nepalskie i chińskie wojsko (głównej trasy ucieczki Tybetańczyków do Indii), sytuacja ta powoduje niemal całkowite odcięcie Tybetańczyków od możliwości znalezienia bezpiecznego schronienia przed chińskimi prześladowaniami poza granicami kraju.
CZYTAJ WIĘCEJ:
Centralna Administracja Tybetańska
Refugee Report: Dangerous Crossing. International Campaign for Tibet, 2011 Update
Under China’s Shadow. Mistreatment of Tibetans in Nepal, Human Rights Watch, 2014
POWIĄZANE ARTYKUŁY: