- Czy powinno się podróżować do Tybetu?
Większość Tybetańczyków popiera turystykę, ponieważ dzięki turystyce świat może dowiedzieć się o warunkach panujących w Tybecie oraz aspiracjach samych Tybetańczyków. Tybetańczycy traktują obecność obcokrajowców w swoim kraju, jako źródło nadziei. Dalajlama zachęca ludzi do wyjazdów do Tybetu i dawania świadectwa cierpieniom Tybetańczyków znajdującymi się pod represyjnymi rządami Chin oraz do podejmowania działań po powrocie w oparciu o uzyskane informacje. Nie mniej jednak nie zalecamy podróży do Tybetu bez wcześniejszej oceny sytuacji politycznej czy też bez upewnienia się czy wizyta złożona w Tybecie przysłuży się samym Tybetańczykom (patrz poniżej). Zalecamy także, aby po powrocie nadal wspierać Tybetańczyków poprzez włączenie się do organizacji działających na rzecz Tybetu. - Jaka jest różnica między nazwą Tybet a Tybetański Region Autonomiczny (TRA)?
Tybet i Tybetański Region Autonomiczny to nie są pojęcia tożsame. Różnica jest zasadnicza. Termin Tybet odnosi się do całej Wyżyny Tybetańskiej, którą zamieszkują Tybetańczycy. Historycznie w skład Tybetu wchodziły następujące regiony: Amdo, Kham, U-Tsang. Tybetański Region Autonomiczny powstał w 1965 r. i stanowi 50% powierzchni całego Tybetu. Poza TRA mieszka ponad 60% Tybetańczyków. - W jakich regionach Tybetu, turysta musi brać udział w zorganizowanej wycieczce?
Podróżując po całym terenie Tybetańskiego Regionu Autonomicznego turyści zagraniczni muszą brać udział w wycieczce zorganizowanej, co oznacza posiadanie pozwolenia na wjazd do TRA, przewodnika, samochodu z kierowcą (jeśli przebywacie tylko w Lhasie - samochód nie jest potrzebny).
Tybetańskie prefektury prowincji Qinghai, Syczuan, Gansu i Yunnan są (zwykle) otwarte i nie wymagają pozwolenia na podróż lub przewodnika. - Czy obcokrajowcy mogą wjechać do TRA bez zorganizowanej wycieczki i przewodnika?
Nie, chyba że są studentami Uniwersytetu Tybetańskiego lub mają pozwolenie na pracę i stały pobyt w TRA. Od tych przepisów nie ma wyjątków. Cudzoziemiec musi brać udział z zorganizowanej wycieczce (posiadać permit, samochód z kierowcą oraz przewodnika). - Czy podróżując tylko do Lhasy trzeba mieć przewodnika?
Tak. Przed wydarzeniami z 2008 r. turyści nie musieli mieć przewodnika, jeśli przebywali w Lhasie lub podróżowali wzdłuż Autostrady Przyjaźni (Lhasa - Katmandu). Od 2008 r. podróżowanie z lokalnym przewodnikiem jest obowiązkowe także na terenie Lhasy. - Czy turyści mogą się poruszać po TRA publicznym transportem? Czy to prawda?
Nie, to nie prawda. Obcokrajowcy muszą poruszać się prywatnym samochodem z kierowcą. Jedyny wyjątek stanowi Lhasa, gdzie turystom wolno korzystać z lokalnych środków komunikacji - autobusów i taksówek. Do marca 2008 r. turystom wolno było na własna rękę podróżować do klasztorów Ganden i Samye oraz kilku innych miejsc w pobliżu Lhasy. Obecnie jest to niemożliwe. Kasy na dworcu autobusowym nie sprzedają biletów cudzoziemcom, a kierowca nie wpuści was do autobusu. - Nie podobają mi się przepisy dotyczące podróżowania po Tybecie i mam zamiar wjechać do TRA bez permitu. Czy zostanę złapany?
Szanse dostania się do Lhasy bez pozwolenia na wjazd są nikłe. Udaje się to jedynie nielicznym - głownie Koreańczykom, Japończykom i Amerykanom pochodzenia chińskiego, bo bardzo łatwo wziąć ich za rodowitych Chińczyków. Bez okazania ważnego permitu nie zostaniecie wpuszczeni na pokład samolotu ani do pociągu do Lhasy. Próby przekradnięcia się na teren TRA z Dege, Batangu, Shangrila czy Nanchen także są stratą czasu. W miastach graniczących z TRA policja ma obowiązek zatrzymywać turystów próbujących nielegalnie dostać się do TRA. Trasa przez prefekturę Chamdo również nie jest dobrym pomysłem - od 2010 r. region ten jest całkowicie zamknięty dla cudzoziemców. Jeśli jakimś cudem uda wam się dotrzeć do Lhasy będziecie mieli trudności ze znalezieniem hotelu, który przyjmie was bez permitu. W całym Tybecie jest mnóstwo posterunków policyjnych, na których sprawdzane są dokumenty, a na niektórych z nich nawet turyści chińscy muszą się rejestrować. - Nie podobają mi się przepisy dotyczące podróżowania po Tybecie i mam zamiar wjechać do TRA bez permitu by w ten sposób wyrazić poparcie dla Tybetańczyków i zagrać na nosie Chińczykom. Czy to dobry pomysł?
No cóż… są lepsze sposoby! Nie łudźcie się, że łamiąc przepisy i wjeżdżając do Tybetu bez wymaganych dokumentów “walczycie z systemem”. Zazwyczaj turyści myślą, że jak nie wykupią permitu, to nie będą finansowali chińskiego rządu. Prawda jest taka, że obecnie pozwolenia na wjazd wydawane są biurom podróży za darmo, a do kasy rządowej idą jedynie opłaty za wejściówki do obiektów. Jeżeli nie chcesz w żaden sposób finansować chińskiego rządu nie pozostaje ci nic innego jak nie jechać do Tybetu, ale to nie jest dobre rozwiązanie.
Dużo lepszym sposobem wspierania sprawy tybetańskiej jest zlecenie organizacji podróży biuru prowadzonemu przez Tybetańczyków, nocowanie w Tybetańskich hotelach, kupowanie w sklepach prowadzonych przez Tybetańczyków, płacenie za zdjęcia robione w klasztorach, czy zostawiania na ołtarzu drobnego datku.
Jest jeszcze jeden ważny aspekt tej sprawy - wjeżdżając do Tybetu nielegalnie, jeśli zostaniesz złapany narażasz się na kłopoty, narażasz też hotelarzy, którzy przyjmą cię na nocleg - mogą być za to ukarani wysoką grzywną (nawet do 50.000 RMB, ok. 25.000 PLN). - Czy mogę zostać w TRA po tym, jak skończy się moja wycieczka?
Nie, permit jest ważny jedynie w czasie trwania wycieczki. Z chwilą jej zakończenia musisz opuścić Tybet. Jeśli zdecydujesz się pozostać lub uciec biuru podróży narażasz ich na poważne kłopoty - mogą zostać obciążeni wysoką arą (nawet do 50.000 RMB), stracić licencję, a przez to możliwość zarobkowania. - Ostatnimi laty TRA jak i tybetańskie prefektury prowincji Qinghai, Gansu i Syczuan były zamykane w marcu? Czy tak będzie zawsze?
Na marzec przypada kilka rocznic (miedzy innymi rocznica powstania, które wybuchło 10 marca 1956 r.), które powodują dużą „nerwowość” u władz Chińskich. Po tym jak wydarzenia z marca 2008 r. szerokim echem odbiły się w mediach i Internecie, władze, „prewencyjnie” zamykają TRA, zakazując wstępu dla zagranicznych turystów. Podobnie prefektury tybetańskie w obrębie Syczuanu, Gansu, Qinghaiu i Yunnanu również są zamykane w tym czasie. - Czy można podróżować po TRA w pojedynkę?
Tak, jest to możliwe, ale wymaga zlecenia organizacji wycieczki przez lokalne biuro podróży (samochód z kierowcą, lokalny przewodnik, itp.). - Czy można po TRA podróżować rowerem?
Tak, ale trzeba mieć lokalnego przewodnika oraz samochód, który będzie towarzyszył wam na trasie. Konieczność wynajęcia przewodnika, oraz samochodu znacznie podraża koszty imprezy rowerowej. Lepszą, a przynajmniej tańszą opcją jest rozważenie wyjazdu rowerowego do tybetańskich prefektur poza TRA (popularna jest np. trasa z Kangdingu do Shangri La). - Kiedy najlepiej pojechać do Tybetu?
Tybet można odwiedzać przez cały rok. Największe oblężenie przez turystów region od Lhasy do Everestu przeżywa w lecie (lipiec - wrzesień) - trudno wtedy zdobyć bilety na pociąg czy samolot, trudno też o pokój w hotelu; klasztory i świątynie są szczelnie wypełnione chińskimi turystami - wszędzie panuję taki ścisk, że szpilki nie można wetknąć. Jeśli zależy na widoku Mt. Everestu lepiej unikać okresu od sierpnia do września - na ten czas przypada pora deszczowa i szanse, że najwyższa góra świata ukaże się nam w całej krasie są niewielkie. Kwiecień i maj oraz październik to najbardziej dogodne miesiące do podróżowania - dni są ciepłe, widoczność dobra, niewielka ilość turystów. Zima to świetny czas żeby odwiedzić Lhasę - w styczniu / lutym na obchody Losaru - tybetańskiego Nowego Roku przybywa barwny tłum pielgrzymów. Trzeba pamiętać o zabraniu ciepłego śpiwora - nie wszystkie hotele mają ogrzewanie. Zimą lepiej unikać Amdo i niektórych regionach Khamu - zimy są tam bardzo ciężkie, temperatura spada do -20oC. - Czy w TRA można przedłużyć chińską wizę?
Od marca 2008 roku nie ma możliwości przedłużenia wizy chińskiej w Lhasie. - Czy to prawda, że nie wolno wwozić do TRA przewodników po Tybecie?
Niekiedy jest to prawda. Wwożenie wszelkich “materiałów wywrotowych” w tym zdjęć Dalajlamy, jest zakazane, Jeżeli jedziecie i wracacie z Chin do Tybetu - nie powinno być problemu. Kuriozalnie problem pojawia się na granicy z Nepalem, kiedy WYJEŻDŻACIE z Tybetu przez przejście w Zhangmu / Kodari. Służby graniczne przeszukają bagaże i zabierają przewodniki oraz inne materiały, które uznają za wywrotowe. Wiem, że brzmi to nielogicznie, ale tak jest. - Czy to prawda, że chiński rząd zabiera całe pieniądze z turystyki w TRA i nic nie zostaje dla Tybetańczyków?
To nie prawda. W chwili obecnej pozwolenia na wjazd wydawane są biurom podróży za darmo. Do kasy rządowej idą pieniądze z wejściówek do obiektów. To czy rząd zabierze coś jeszcze zależy od tego jak zorganizujecie swoją podróż i ile pieniędzy skierujecie bezpośrednio do Tybetańczyków przez zlecenie organizacji podróży biuru prowadzonemu przez Tybetańczyków, nocowanie w Tybetańskich hotelach, kupowanie w sklepach prowadzonych przez Tybetańczyków, płacenie za zdjęcia robione w klasztorach, czy zostawiania na ołtarzu drobnego datku. - Czy można zaplanować trasę w TRA samodzielnie czy trzeba skorzystać z gotowego pakietu?
Organizując wycieczkę do Tybetu turyści zazwyczaj korzystają z gotowych tras, przygotowywanych przez biura podróży. Wynika to stąd, że nie każdy ma dobre rozeznanie w atrakcjach Tybetu, nie każdy ma też czas, żeby zajmować się żmudnymi przygotowaniami przed wyjazdem. Jeżeli należycie do tych osób, które lubią poszperać w książkach przed wyjazdem i jesteście zdecydowani, jakie miejsca chcecie odwiedzić (zakładając, że nie znajdują się one w regionach zamkniętych dla ruchu turystycznego jak Ngaba czy Chamdo) i macie pomysł na własny program wycieczki bez problemu możecie uzgodnić to z biurem podróży. - Czy mogę pojechać do Zhangmu na granicy nepalsko-tybetańskiej i tam sobie zaplanować dalszą podróż po Tybecie?
Nie, nie ma możliwości zorganizowania wycieczki do Tybetu w Zhangmu. Żeby przekroczyć granicę nepalsko-tybetańską musisz mieć wycieczkę zorganizowaną przez biuro podróży z Lhasy lub Katmandu.
