Z klasztoru Pal Chuwori, należącego do szkoły Ningma,uciekło tam trzech mnichów - tzw. “Trzech Mężów z Khamu” -  Mar Shakyamuni z Tolung, Yogewe Jungne z Photongpa oraz Rabsel z Tsangu. Ich uczeń, zwany później Gongpa Rabsal (832 - 915) zapoczątkował renesans buddyzmu w północno-wschodnim Tybecie. Do mistrza Gongpy przybyło dziesięciu młodych mężczyzn jeden z z okolic Samye. W tej dziesiątce znajdował się Lume Sherab Tshulthrim (950 - 1015). Po zakończeniu nauki młodzieńcy wrócili do centralnego Tybetu, ok. 1045 roku spotkali Atiśę i zaoferowali mu pomoc. Założono klasztory Sakya (1073) Shalu i Radeng. W ciągu dwóch wieków klasztor Sakya zdobył główną pozycję w życiu i kulturze Tybetu. Zaś w 1155 roku powstał klasztor Tsurphu - główna siedziba szkoły Karma Kagyu. Wraz z rozwojem buddyzmu rosła rola lamów i przedstawicieli klasztorów, którzy angażowali się w gospodarcze, ekonomiczne i polityczne życie kraju, mimo że Atiśa próbował przeciwdziałać temu wtrącaniu się duchownych w życie świeckie

ODRODZENIE, WŁADCY BUDDYJSCY, MONGOŁOWIE (XIII - XVI w.)

Nowy rozdział w historii Tybetu otwiera intensywna wymiana kulturowa i religijna między uczniami tybetańskimi, a ich indyjskimi nauczycielami buddyzmu. Skoncentrowani na przyswajaniu oraz propagowaniu nauk Siakjamuniego Tybetańczycy nie uczestniczą aktywnie w kreowaniu polityki centralno-azjatyckiej. W 1240 r. Tybet zostaje najechany przez wojska mongolskie i przyjmuje polityczne i wojskowe zwierzchnictwo chana mongolskiego, ofiarując mu w zamian przywództwo duchowe w osobie Sakjya Pandity (relacja, która przeszła do historii pod nazwą „kapłan-patron”). Nominalnie władza nad Tybetem przeszła w ręce mnichów z klasztoru Sakya. Polityczne osłabienie dynastii Yuan, jakie wkrótce nastąpi, znajdzie swe przełożenie w wewnętrznej sytuacji Tybetu podporządkowanego z jednej strony władcom mongolskim, z drugiej zaś - reprezentującej ich szkole Sakya, której przywódcza rola wśród szkół tybetańskich wyczerpie się wraz z upadkiem tejże dynastii w Chinach w XIV wieku. Hegemonia szkoły Sakya trwała do połowy XIV wieku, choć w 1285 roku zagroziła jej rewolta szkoły Drikung, należącej do tradycji Kagyu. Powstańcom pomagał chan czagatajski Duwa (ok. 1282 - 1307). Powstanie zostało stłumione w 1290 roku, gdy przywódcy szkoły Sakya z pomocą wschodnich Mongołów spalili klasztor Drikung i zabili 10 tys. ludzi. W połowie XIV wieku rządy chińsko-mongolskiej dynastii Yuan kontrolującej Tybet mają się ku końcowi. Słabnie też potęga szkoły Sakya, która rządzi Tybetem w imieniu dynastii Yuan. W latach 1346 - 58 do głosu dochodzi ród Phagmodrupa, reprezentujący tradycję Kagyu. W 1358 r. władza przechodzi w ręce lamów ze szkoły Kagyu. W II poł. XIV wieku, za sprawą reformatora religijnego i społecznego - Tsonkhapy powstaje szkoła Gelug z głowna siedzibą  klasztorze Ganden. Mistrz zreformował cały ówczesny system monastyczny buddyzmu; połączył w jeden klarowny system wiele linii nauk najwybitniejszych współczesnych mu nauczycieli, głównie ze szkół Kadam, Sakya i Kagyu.

W pierwszej połowie XV wieku ród Phagmodru zaczął tracić na znaczeniu na rzecz rodu Rinpung. Apogeum jego wpływów nastąpiło na przełomie XV i XVI wieku, gdy pierwszą osobą w państwie stał się Dönjö Dordże. Jego władza stała się prawie absolutna. Był wspierany przez autorytety ze szkoły Karma, odnosił sukcesy w walkach na zachodzie (jego władzę musiało uznać królestwo Guge). Po jego śmierci w 1512 r. wpływy rodu zostały osłabione na rzecz Phagmodrupa oraz szkoły Gelug. Utrzymująca się do XVI wieku atomizacja władzy na Wyżynie Tybetańskiej skutkuje licznymi walkami frakcyjnymi między nie zawsze świeckimi rodami arystokratycznymi - a coraz potężniejszymi, również ambicjonalnie, klasztorami buddyjskimi.

W roku 1641 Guszri-chan, przywódca plemienia mongolskiego Choszutów z rejonu jeziora Kuku-nor, zaatakował jednego z królów wschodniotybetańskich, który praktykował bon i prześladował lamów. Po pokonaniu króla zaatakował i wziął w niewolę Karmę Tenkyonga - przywódcę rodu Tsang. Po próbie uwolnienia przez ród Tsang swego przywódcy Guszri-chan nakazał go utopić w torbie ze skóry jelenia, a następnie oddał Ü, Tsang i część wschodniego Tybetu Dalajlamie. Tak rozpoczęły się rządy dalajlamów.

RZĄDY GELUGPÓW (XVII - XX w.)

Powołana do życia w XV wieku szkoła Gelug koncentrując się początkowo wyłącznie na działalności religijnej, włącza się od XVI wieku, dzięki wsparciu Mongołów i nadaniu najwyzszemu lamie tytułu „dalajlamy”, w nurt wydarzeń bieżących stając się odtąd dominującą siłą polityczną w Tybecie. Zarówno niezwykła osobowość, jak i polityczny spryt piątego Dalajlamy pozwalają mu (przy wojskowej pomocy Mongołów) po wiekach walk o dominację między poszczególnymi grupami wpływów ustanowić po raz pierwszy od upadku imperium tybetańskiego jedną władzę - Gelug - nad (niemalże) całym terytorium Tybetu. Dalajlama V zwany Wielkim Piątym był politykiem wybitnym - zreformował system podatkowy, założył kolegium medyczne na górze Czakpori i szpital. Prowadził intensywną politykę zagraniczną. Utrzymał przyjazne stosunki z Mongołami, potkał się z cesarzem KangXi, nawiazął stosunki z Sikkimem i Bhutanem oraz Nepalem - podpisał z dynastią Mallów traktat handlowy. Handel był tak intensywny, że hinduistyczny Nepal nie oparł się napływowi buddyzmu tybetańskiego. Otworzył kraj - wTybecie pojawili się pierwsi podróżnicy europejscy - ojcowie jezuici.

Jednakże czasy stają się coraz bardziej niespokojne, zaś zaangażowanie zewnętrznych sił politycznych na Dachu Świata sukcesywnie wzrasta. Tybet sam prowadząc intensywną religijną i kulturową kolonizację południowych i południowo-zachodnich regionów przygranicznych (Bhutan, Sikkim, Nepal, Ladakh) nie unika popadnięcia w XVIII wieku w polityczną zależność od etnicznie mandżurskiej dynastii Qing, stając się nominalnie aż do jej upadku w 1911 roku chińskim protektoratem.

WIEK XX

Przełom XIX i XX wieku przynosi ze sobą przede wszystkim wzrost zainteresowania, a w jego następstwie także wzmożoną penetrację Wyżyny Tybetańskiej przez dwa nowe aktywne politycznie mocarstwa w Azji Centralnej: carską Rosję i Imperium brytyjskie. Wydarzenia te zbiegają się w czasie z intronizacją XIII Dalajlamy - pierwszego od ponad dwustu lat niemarionetkowego przywódcy Tybetu. Dalajlama XIII widząc, że świat drastycznie się zmienił próbuje reformować Tybet, by dostosować go do realiów XX w. Przeprowadza reformy systemu rolnego oraz penitencjalnego - zniesiona została m.in. kara śmierci. Powołuje pocztę i wydaje pierwsze znaczki. Próbuje zreformować marionetkową armie i policję oraz popchnąć Tybet w stronę samowystarczalnosci gospodarczej. Wykorzystując upadek dynastii Qing oraz powstanie w Chinach republiki ogłasza on niepodległość swego kraju i jednocześnie na arenie międzynarodowej podejmuje starania (w rezultacie  zakończone niepowodzeniem) - o uznanie statusu Tybetu - jako niezależnego państwa. W 1913 roku przedstawiciele Wielkiej Brytanii, Chin oraz Tybetu uzgadniają w Simli warunki porozumienia gwarantującego tzw. Tybetowi Zewnętrznemu zachowanie autonomii, oddanie zaś Tybetu Wewnętrznego pod administrację Chin. W roku następnym porozumienie zostaje ratyfikowane przez rządy Wielkiej Brytanii i Tybetu. Chiny odmawiają jego podpisania.